Ar an Bpeann (Irish Edition) - Softcover

Liam Ó Muirthile

Softcover

ISBN 10: 1901176614 ISBN 13: 9781901176612

Publisher: Cois Life Teo., 2005

Synopsis

Rogha an udair ata anseo da chuid colun An Peann Coitianta 1997-2003, abhar nar foilsiodh cheana i bhfoirm leabhair. Cuimsionn siad na gneithe is fearr den reimse forleathan abhair a saothraiodh, on saol sraide go dti an mointean sleibhe, on ngreann bearrtha go dti an tubaist shaolta, on machaire iomana go dti an gairdin cuil, i stil a shineann on teanga chlasaiceach go dti an criol comhaimseartha.

About this title

Review

Ar feadh ceithre mbliana dheag nach mor bhi Liam O Muirthile ina scribhneoir rialta seachtainiuil ag an Irish Times ina cholun 'An Peann Coitianta'. Ceird aisteach neamhchoitianta gan fothai ar eigean e gno an cholunai. Ach is e a easpa foirme - i leataoibh o lion na bhfocal - a thugann an neart agus an spreagadh agus an tseansulacht do. E ina chomharba ar Mhairtin O Cadhain, ar Mhyles na gCopaleen, ar Shean O Riordain, ar Bhreandan O hEithir, ba mhor an dushlan e. Ni folair don cholunai a stil fein a ghreanadh is a chur os ard, agus ni folair do a bheith inleite, intuigthe, inaitheanta agus seala laidir pearsanta a bhualadh anuas air.Nil aon amhras na gur eirigh go binn thar barr amach le Liam O Muirthile e seo a dheanamh. Bhi a chuid reamhtheachtai laidir soileir ar a gcuid stile fein. Is beag duine a neamhaithneodh an Cadhanach seachas an Riordanach, mar is leir. B'e dushlan an Mhuirthiligh teacht ar ghuth sainaitheanta, guth a bheadh poibli agus pearsanta araon. Is e seo an triu cnuasach da chuid aisti as 'An Peann Coitianta'. Nil ann ach an seu cuid den saothar idir 1997 agus 2003. Scagadh pearsanta, mar sin, ata ann. Scagadh a leirionn feabhas an cholunai agus e in airde lain, agus scagadh ina dhiaidh sin a nochtann cad chuige a raibh se o thus a chuid oibre mar cholunai. Nochtann an reamhra comair cuid mhor den chreideamh sin. Ta seo ar an bhfiorbheagan dreachtai scribhneoireachta a dheineann iniuchadh ar cheird an cholunai agus is luachmhairide duinn e da reir. Gniomh na scribhneoireachta fein ba chuid mhor den spreagadh e, an taiscealadh sin ar an teanga, an teanga a bhi in ann 'an bheart a dheanamh', b'e sin an chomaint a bhi faoi. Cuid mhor de ghno na scribhneoireachta is ea 'an rud suarach a dheanamh gle' adeir se, agus i gcas na Gaeilge de tuigeadh do go bhfeadfadh se 'An Ghaeltacht a thabhairt chun na cathrach'. Ina dhiaidh sin is admhail mhacanta e 'go mbuaileann an pros eochair na filiochta an uair is fearr a bhionn se', biodh nach ga dho an fhirinne eile sin timpeall a lua, go dtreabhann an fhiliocht drochbhanta an phrois an uair is measa a bhionn. Ta an reamhaiste sin direach, fealsunta, beoga. Ach is leire na tuiscinti sin uaidh i gcorp an leabhair. Ta scata aisti anseo uaidh ar cheardaithe agus ar cheardaiocht: 'Saol ar Deil', mar shampla, no 'Ceardai Maorga Cathrach.' Ionann a ghra don adhmad, dearfa, agus a ghra don fhocal. Is iontu a sceitheann se a chuid fealsunachta fein, gurb earra dea-dheanta is ea an dan, an aiste, an sceal. Nil aon abairt uaidh bearnach no mantach no liopaisteach, mar shampla. Is iad ata sisealta go liofa. Is cuma no dan iad an chuid is fearr de na dreachtai uaidh, gach aon cheann diobh ina lui ar a bhfaobhar agus ag freagairt go feilmeanta don ghno idir lamha. Gra seo na ceardaiochta ta le sonru chomh maith sna aisti uaidh ar an iomaint - agus ni mor a ra go bhfuil an leabhar eagraithe go teamuil ach go neamhfhogartha. Ple ar chailiochtai an chamain is ea 'Bunmhianach an Chamain', tracht gramhar ar a fheabhas is ar a ealain. Justin McCarthy mar eolai aige, biodh is nach luaitear anseo an chomhairle a chuir Christy Ring ar gach ogiomanai riamh: 'Love your hurley!' Cuireann se camain ag caint faoina mianach fein in 'Comhra na gCaman', ach ta amhras orm maidir lena ardmholadh ar iomaint an Chlair in alt eile uaidh. Ta cead ag an gcat feachaint ar an ri, ach na tugtar an iomad den chlumh doibh! Ta piosai anseo ata ard-ealaionta an te a d'fheicfeadh iad. Is geall le dan e 'Cuair an Ghra' ina dtugann se mian a chroi go fiochmhar do gach cuar-rud. Tosnaionn le mna airithe de chuid na sli, siulann leis ar dheilbh na cathrach, bogann isteach ar an bhFiannaiocht, agus tuirlingionn ar dhrugai. Cuar is ea an aiste, ach cuar a thimpeallaionn isteach ann fein. Mar a cheile an dreacht diamhair aige ar 'Traein Mhear Dracula'. E scriofa mar aithris ar an aistruchan eartha a dhein Sean O Cuirrin, coimisineir teanga den scoth lena linn, ar chlaisic Bhram Stoker. Gheofa a bheith ag fuireachas le fada d'fhonn teacht ar a leitheid, agus is e is iontaisi na gur docha nach bhfuair se aon mhurcha mor as. Ceann de shainghuthanna Ui Mhuirthile is ea an nochtadh a dhein se ar an nGaelscoilis, ar an aistriuchainis, ar an nGaeilge nua a shealbhaigh, is a dhealbhaigh paisti a togadh le Gaeilge sna cathracha. Ta idir ghreann agus alltacht agus aoibhneas agus amhras agus dochas riofa triothu seo. Greann dramata iad 'A Poor Iad,' agus 'Oro Anro' agus 'Madrai na Nollag'. Nach aoibhinn cruthaitheach e 'Na faigh pup ach madra go cheana fein fuair fleas,' no 'Sin e an chead cheann go raibh me amach riamh ag e,' no cad dearfa le 'Is bionn' mar chomhneartu idir dha fhoirm? Ta an t-abhar seo seolta eadrom, ach gaoismhear agus eolgaiseach. Nior cheart go mbeadh de chuis ag colunai ar bith a chuid spreabhraidi seachtainiula ar a seans a chur i gclo i bhfoirm leabhair ach amhain sa chas is go mbeadh stil shainiuil, ceardaiocht chruthanta agus rud eigin le ra aige. Ta siad seo go conaitheach ag Liam O Muirthile agus is pleisiur e gach leathanach den leabhar seo a leamh da reir. Alan Titley - The Irish Book Review, Earrach 2006

Edition details

• Publisher: Cois Life Teo.
• Publication date: 2005
• ISBN 10: 1901176614
• ISBN 13: 9781901176612
• Binding: Paperback
• Language: Irish
• Number of pages: 228